حکایت یک عیدی بی سابقه ، نگاهی به عفو 10 هزار زندانی در نوروز 99
به گزارش افق بسطام، سالهاست که چشم زندانیان به تقویم دوخته می گردد برای فرارسیدن مناسبت های ملی و اعیاد مذهبی و منتظرند تا شنیدن صدای زندان بان و این جمله: وسایلت را جمع کن، آزادی؛ حکایت عفوی ویژه و بی سابقه که نزدیک به 10 هزار زندانی مشمول آن می شوند.
گروه اجتماعی خبرنگاران-سیده زهرا حسینی؛ اول؛ گفته اند که رئیس قوه قضائیه از زندان بازدید می نماید برای همین بیدارباش اعلام نموده اند و لابد آن گوشه و کنار ها تذکری هم داده اند که کمی سلول را مرتب کنید! ساعت ده دقیقه مانده تا یازده شب به وقت بوشهر است و با خود هی کلنجار می رود که از کدام دردش بگوید از اینکه ازدواج نموده و دو بچه دارد؟ از اینکه کارگاه تولیدی داشته و فقط کوشش مینموده تا رزق حلال به خانه ببرد؟ یا از اینکه چک برگشتی اش فقط 200 میلیون است و فریب رفیق که نه، اما شریک ناباب اش را خورده و راه زندگی اش را به زندان رسانده؟ از کدام درد بگوید؟ از اینکه خودش هم نمی خواسته حق کسی را بخورد؟
همینطور که با خودش کلنجار می رود، هم سلولی اش با صدای بلند داد میزند: عجب دل خوشی دارید؟! رئیس قوه قضائیه و زندان؟ تازه اگر هم بیاید که بعید است، نمی آید من و تو را ببیند و با ما حرف بزند! بگیر بخواب. دلت را به این چیز ها خوش نکن. حرف زندانی خریدار ندارد، اشتباه نموده ای، چشمت کور باید چوبش را هم بخوری.
ساعت یازده شب، روبروی رئیس دستگاه قضا نشسته و از برگشت خوردن چک دویست میلیونی، نارفیقی شریک و خانواده و دو فرزندش می گوید. از کارگاهی که حالا معلوم نیست چه بلایی به سرش آمده و از اینکه بقدر تنبیه، در زندان سر نموده.
ساعت یک صبح است، با خودش می گوید: یعنی میگردد؟ بخشیده شوم و برگردم به زندگی. هم سلولی اش دوباره سر می رسد: دل خوش نموده ای ها! نکند فکر کردی، چون روبرویت نشسته، همین فردا آزادت می نمایند؟ به همین خیال باش هم آزاد می شوی و هم پولی می گذارند ته جیبت که دوباره کارگاه ات را بسازی! خوش خیالی مرض است، بگیر بخواب.
ساعت هفت صبح، فقط صدای تیک و تاک ساعت شنیده می گردد. مو های دخترش را دم اسبی بسته و پسرش هم لباس نو به تن نموده. ماهی گلی در تنگ، سبزه روی سفره و خنده به لب همسرش است. چند دقیقه دیگر سال را کنار خانواده اش تحویل می نماید. مشمول عفو شده و حالا باید سالش را تحویل کند و از نو زندگی بسازد.
سالهاست که چشم زندانیان به تقویم دوخته می گردد برای فرا رسیدن مناسبت های ملی و اعیاد مذهبی و منتظرند تا صدای زندان بان و شنیدن این جمله: وسایلت را جمع کن، آزادی.
ماه شعبان هم یکی از این مناسبت هاست، حتی اگر کرونا یقه کشور را سفت و محکم چسبیده باشد، باز هم خبر موافقت رهبر معظم انقلاب با درخواست رئیس قوه قضائیه و عفو محکومان شنیده می گردد، عفوی ویژه و بی سابقه که طبق گفته غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوه قضاییه، 10 هزار زندانی مشمول عفو می شوند با این تفاوت که این بار این عفو منجر به آزادی همه مشمولین می گردد و محکومان جرایم امنیتی کمتر از پنج سال نیز شامل این عفو هستند.
آمار و ارقام زندانیان ایران
دوم؛ آمار ها نشان می دهد که تعداد زندانیان در کشور نزدیک به 230 هزار است و ایران از لحاظ تعداد زندانیان در مقام نهم دنیا قرار گرفته است، بر اساس این آمار نزدیک به 3 درصد از زندانیان را، زنان و کمتر از 0/5 درصد را زندانیان کمتر از 18 سال تشکیل می دهند؛ این یعنی بخش قابل توجهی از جمعیت اصلی زندان مردان، عناصر تشکیل دهنده نیروی کار و چرخ دنده اصلی اقتصاد جامعه، هستند.
طبق جدول آمار زندانیان از 230 هزار زندانی، 73 درصد به علت فقر، 53 درصد به علت دوست ناباب، 43 درصد به علت کم سوادی و تنها 17 درصد به علت رفتار های پرخطر زندانی شده اند. همچنین 64 درصد زندانیان، متاهل هستند و این یعنی حداقل 100 هزار خانوار ایرانی به دلیل محکومیت یکی از اعضای خانواده خود درگیر مسائل مالی و آسیب های اجتماعی همچون طلاق هستند.
شیوه عفو محکومین
سوم؛ در حقوق ایران برای عفو محکومین ابتدا آماری از تعداد مجرمان و جرم آنها، میزان حق باقی مانده هر کدام از مجرمین، نبود بیم تکرار جرم و یا برهم خوردن امنیت جامعه پس از عفو مجرم و از همه مهم تر نداشتن شاکی خصوصی یا جلب رضایت او، جمع آوری می گردد. در مورد ویژگی آخر باید گفت که هر جرم دو جنبه عمومی و خصوصی دارد که جنبه خصوصی جرم منوط به شکایت شاکی خصوصی است که اگر مجرم زیانی به شاکی وارد نموده باشد و این زیان را جبران و یا رضایت شاکی را جذب ننموده باشد نمی تواند مورد عفو قرار بگیرد البته که در جنبه عمومی جرم نیز مجرم باید بخشی از مجازات خود را گذرانده باشد و بیم تکرار جرم و یا بر هم خوردن امنیت جامعه پس از عفو وجود نداشته باشد تا بتواند در لیست محکومین مورد عفو عمومی قرار بگیرد.
پس از آنکه تحقیقات لازم صورت گرفت پفراینده افرادی که ویژگی های لازم برای عفو را داشته اند توسط کارشناسان قوه قضائیه آنالیز می گردد و در نهایت لیست نهایی محکومین با نظارت رئیس قوه قضائیه تقدیم رهبر معظم انقلاب می گردد. این شیوه برای تشخیص محکومین در نظام حقوقی ایران برای عفو عمومی، از نگاه سیاسی و جامعه شناسی نیز نشان دهنده رشد سیاسی و حقوقی جامعه است چرا که نشان می دهد مسئولان قضائی متوجه شده اند که جمعیت مجرمین محکوم به حبس در کشور آماری غیر طبیعی دارد و باید طبق توصیه رهبری اقدام به طراحی سیاست های لازم جهت کاهش تعداد زندانیان در کشور نمایند.
ویژگی های عفو نوروزی
چهارم؛ نکته قابل توجه عفو نوروزی قوه قضائیه با موافقت رهبری که تا به امروز نیز بی سابقه بوده مشمول عفو قرار دریافت، محکومان جرائم امنیتی کمتر از پنج سال است و همچنین تعدادی از افرادی که مشمول بخشنامه اسفندماه رییس قوه قضائیه شدند و به مرخصی رفتند نیز دیگر به زندان بازنمی گردند.
پنجم؛ در نظر دریافت محکومان امنیتی کمتر از 5 سال اینطور نشان می دهد که همه فاکتور های موجود در پفراینده محکومان مورد آنالیز دقیق قرار گرفته و پفراینده محکومان امنیتی نیز زیر نظر کارشناسان و مسئولان دستگاه قضایی به صورت جداگانه آنالیز شده و در نهایت به این نتیجه رسیده اند که محکومان امنیتی نیز شرایط عفو را دارند.
در نگاه دیگر تعداد محکومان عفو شده در یک سال اخیر به نسبت سال های گذشته بیشتر و قابل توجه بوده که این یعنی مسولان قوه قضائیه به این نتیجه رسیده اند که مجازات حبس نه تنها مسئله ای را حل نمی نماید بلکه ممکن است آسیب و مسائلی را نیز به دیگر مسائل و آسیب های جامعه اضافه کند چراکه با جرم یک نفر، همه اعضای خانواده نیز درگیر تبعات ناشی از حبس عضو خانواده خود می شوند و حتی ممکن است در فرایند پیگیری پفراینده او، خود نیز مستقیما درگیر شوند.
عفو عمومی در نگاه اول این طور جلوه می دهد که جنبه بازدارندگی از جرم را ندارد، اما قطعا هدف عفو در معنای کلی کوشش برای بازگرداندن سالم مجرمان به جامعه و آغاز زندگی جدید است. قطعا محکوم کردن افراد به تحمل حبس در قانون برای تنبه و بازپروری مجرمین در نظر گرفته شده، اما برای افرادی که امید و امکان بازگشت آنان به جامعه وجود دارد، عفو عمومی یکی از راه های آغاز زندگی سالم است.
منبع: خبرگزاری دانشجو