نان های محلی در کهگیلویه و بویراحمد - افق بسطام

در این گزارش سعی شده است تا نان های محلی مردم عشایرخیز کهگیلویه و بویراحمد که قدمت تاریخی دارند، معرفی شود.

اصغر آتش فراز کارشناس میراث فرهنگی اداره کل کهگیلویه و بویراحمد در خصوص معرفی نان های محلی استان کهگیلویه و بویراحمد، می گوید: مردم در روستاها و نقاط مختلف این استان از زمان های قدیم تا به امروز با پخت نان محلی بسیار لذیذ عطر و بوی خاص به سفره های خود اضافه می کنند.

او اضافه می کند: در بررسی اجرا شده توسط کارشناسان باستان شناس احتمال می رود نان محلی استان از هزاره سوم قبل از میلاد در بین مردم و روستائیان پخت می شد و این که یکی از نازک ترین نان ها است که با پخت کامل و بدون هیچ خمیره ای به دست می آید و با محصولات طبیعی و زراعی و تلاش خود مردم از گندم، جو و بلوط تهیه می شد، همین امر نان تیری محلی کهگیلویه بویراحمد را در فهرست آثار ملی کشور قرار داد.

آتش فراز بیان می کند: نان کلگی یکی از نان های محلی معروف و قدیمی مردم کهگیلویه بویراحمد نام دارد که برای تهیه آن میوه درخت بلوط را به صورت سنتی فرآوری می کنند، برای تهیه این نان عصاره بلوط بانام محلی کلگ را درون آب می خیسانند تا به صورت خمیر درآمده و سپس آن را درون سبدهای چوبی پالایش می کنند.خمیر به دست آمده را با دست ورز داده و پهن می کنند این نان پس از برشته شدن از هر دو طرف قهوه ای رنگ می شود. این نان بیشتر با ماست، دوغ و آبگوشت استفاده می شود.

او افزود: نان تیری یکی از پرطرفدارترین نان های محلی کهگیلویه و بویراحمد است که هم اکنون بیشتر در مناطق روستایی و عشایری پخت می شود. برای تهیه این نان از تابه فلزی، ابزاری که روی آن چانه را پهن می کنند به نام خِنَک و وردنه ای بلند و باریک به گویش محلی تیر که به وسیله آن چانه را پهن می کنند استفاده می شود، این نان بسیار نازک بوده وقتی که پخته شد، خشک می شود که در هنگام استفاده باید آب زد تا نرم و آماده مصرف شود.

کارشناس میراث فرهنگی اداره کل کهگیلویه و بویراحمد به نان محلی برکو اشاره کرده و می گوید: یکی دیگر از نان های سنتی این استان نان برکو است که برای تهیه آن از آرد گندم مخلوط با بلغور گندم استفاده می کنند.

او عنوان کرد: نان ذرتی با نام محلی گرده ذرتی یکی دیگر از نان های سنتی است که با آرد ذرت تهیه می شود. برای پخت نان ابتدا آرد ذرت را خیسانده تا کمی ترش شود و سپس تابه سنتی مخصوص را روی آتش قرار داده و خمیر را روی آن پهن می کنند، در مرحله بعد تابه را از روی آتش برداشته و وارونه روی شعله قرار می دهند تا پخته شود و سپس با روغن یا کره حیوانی چرب کرده و می خورند.

آتش فرازمی گوید: نان محلی شُلشُلی از دیگر نان های سنتی در کهگیلویه و بویراحمد است. این نان هم با آرد گندم تهیه می شود، برای تهیه نان شلشلی خمیر رقیقی تهیه کرده و سپس تابه را روی اجاق گذاشته و این خمیر رقیق را روی تابه ریخته و پهن می کنند، سپس تابه را روی شعله گاز قرار می دهند تا هر دو طرف نان پخته شود این نان را با روغن محلی و عسل چرب کرده می خورند این نان در مکان های گردشگری مورد استقبال گردشگران زیادی قرار می گیرد.

او به نان محلی مُشتک اشاره کرده و عنوان می کند: این نان از دیگر نان های سنتی استان است که برای پخت آن دو چانه خمیر گندم را روی هم قرار داده و نان شخیمی تهیه می کنند که به آن مشتک می گویند.

مجیدصفایی سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد، نیز در این خصوص می گوید: در چند سال اخیر که واحدهای گردشگری بوم گردی در نقاط مختلف استان ایجاد شده است، نان محلی کهگیلویه و بویراحمد، محلی برای درآمدزایی رنان روستایی شده است.

او می افزاید: در مکان های گردشگرپذیرکهگیلویه و بویراحمد نان محلی توسط زنان این دیار پخت و به گردشگران عرضه می شود.مراحل پخت نان محلی کهگیلویه و بویراحمد برای گردشگران بسیار جالب است، آن ها در اماکن گردشگر پذیر از نان محلی همراه با غذاهای سنتی استان به خوبی استقبال می کنند.

مردان وزنان بسیاری درگذشته سرزمین چهارفصل کهگیلویه و بویراحمد طلوع و غروب کرده اند و غذاهای محلی این دیار نیز یادگاری است دیرین از این گذشتگان.

بلوط درگذشته مردمان این دیار خاطراتی پررنگ از خود به جا گذاشته و انواع نان های محلی از میوه این درخت توسط زنان این دیار پخته می شد.

در کهگیلویه و بویراحمد هر زن عشایری تولیدکننده ای است که غذایی سالم و مفید را برای فرزندانش تهیه می کند و هر زن روستایی کشاورزی است که فرزندانش را برخوان نعمت طبیعت میهمان می کند.

استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از استان های گردشگر پذیر در جنوب غربی ایران است که سالانه میزبان تعداد زیادی از گردشگران است.

* گزارش از علی اکبر پاک