وجود دریاچه های آب مایع در قطب جنوب مریخ تأیید می شود؟ - افق بسطام

به عقیده تیم پژوهشی، این یافته ها به تحقیقات قبلی که نشان می دهد زیر سطح مریخ دریاچه های آب شور زیادی وجود دارد، اعتبار بیشتری می بخشد و منجر به کشف دیگر نواحی مرطوب در مریخ خواهد شد.

دو سال پیش بود که پژوهشگران ایتالیایی ادعا کردند دریاچه های یخ بندان را در نزدیکی قطب جنوب مریخ کشف کرده اند. اکنون همان تیم شواهد دیگری را برای ادعای خود فراهم کرده است. از جمله آب های مایع بیشتری را در زیر سطح یخی مریخ تشخیص داده است.

محققان خاطرنشان کردند که این یافته ها می تواند برای جست وجوی حیات بیگانه در این سیاره کلیدی باشد؛ زیرا حیاتی که می شناسیم برای وجود داشتن، به آب مایع نیاز دارد. این پژوهش همچنین کلیدی در جهت حفاظت سیاره ای خواهد بود که بشر اطمینان حاصل کند در طول مأموریت های فضایی برای کشف سایر سیاره ها، آن ها را با حیات زمینی آلوده نمی کند.

ابزار استفاده شده

این کشف با استفاده از رادار پیشرفته مریخ برای صوت نگاری زیرسطح و یونوسفر که با نام مارسیس (MARSIS) شناخته می شود و بر روی فضاپیمای مارس اکسپرس (Mars Express) نصب شده، انجام شده است. این فضاپیمای آژانس فضایی اروپا از سال 2003 (1382 خورشیدی) در مدار مریخ مشغول فعالیت است.

این ابزار، پالس های راداری می فرستد که می توانند به سطح و کلاهک یخی مریخ نفوذ نمایند و سپس آن ها را هنگام بازگشت به فضاپیما اندازه می گیرد و به پژوهشگران اجازه می دهد بدون فرود بر سطح مریخ، عمق آن را بررسی نمایند.

در سال 2018 (1397 خورشیدی) پژوهشگران با استفاده از این ابزار اعلام کردند که دریاچه وسیعی را در زیر سطح مریخ یافته اند و از آن به عنوان یک موفقیت عظیم در جست وجوی حیات بیگانه در این سیاره یاد می نمایند.

در آن زمان MARSIS نشانه هایی را زیر منطقه ای با نام Ultimi Scopuli یافته بود که به یک محدوده مایع 20 کیلومتری در حدود یک مایل (1.6 کیلومتر) زیر سطح مریخ اشاره داشت. محدوده ای که پژوهشگران آن را دریاچه زیر یخچالی یا توده ای آب مایع تفسیر کردند.

• تصاویر چشم نوازی که مدارگرد شناسایی مریخ منتشر کرده است

روش های تازه برای اعتبارسنجی

در پژوهش تازه، محققان به سرپرستی النا پتینلی (Elena Pettinelli) از دانشگاه رم (Roma Tre University) از تکنیک هایی استفاده کردند که از ماهواره های زمینی مطالعه دریاچه های زیر یخچال های قطب جنوب الهام گرفته بودند.

آن ها این بار منطقه ای با عرض 300 کیلومتر را بررسی کردند. با این کار توانستند داده ها MARSIS را که یک آرایه عظیم در اطراف توده ای در مریخ یافته بود، بررسی نمایند. پتینلی در این زمینه گفت: ما از روش جدیدی برای تجزیه وتحلیل داده های MARSIS استفاده کردیم که بر اساس روش های پردازش سیگنالی است که معمولا روی ورقه های یخی قطبی در زمین اعمال می شود. سپس داده های جدید را با روش قبلی مقایسه کردیم و نتایج بسیار مشابهی یافتیم. روش جدید به ما درباره اعتبار و صحت نتایج اطمینان داد.

به این ترتیب پژوهشگران توانستند مایع بودن آنچه یافته اند را تأیید نمایند. آن ها همچنین توانستند مخازن آب مایع کوچکتری را بیابند که توسط مناطق خشک از بدنه اصلی جدا شده بودند و به نظر می رسد که این مجموعه در کنار هم دریاچه های شور گوناگونی را تشکیل می دهند.

ماهیت این آب مایع

داده ها نشان می دهند که این توده های مایع محلول هایپرسالین هستند. نوعی آب نمک که حاصل حل شدن نمک غلیظ در آب است. این موضوع می تواند دلیلی باشد که با وجود شرایط سرد قطب جنوب مریخ، این نواحی همچنان مایع باقی مانده اند.

پتینلی تأکید کرد که محلول هایپرسالین بسیار شور است و شکلی یخ دربهشت مانند دارد. او گفت: ما پیشنهاد می کنیم که این آب ها، آب نمک پرکلرات هایپرسالین هستند که در مناطق قطبی شکل می گیرند و برای مدت زمان زیادی در دمای بسیار پایین تر از نقطه انجماد آب مایع می مانند.

• شاید دریایی از آب نمک در سیاره کوتوله سرس وجود داشته باشد

تردید در نتایج

این نتایج درحالی بیان می شود که برای برخی از متخصصان هم پرسش پیش آمده است. آن ها تردید دارند که آیا پژوهشگران داده های کافی برای تشخیص مایع بودن آن چه یافته اند جمع کرده اند یا خیر. برای نمونه کاسی استورمن (Cassie Stuurman) دانشمند علوم رادار از مرکز پیشرانش جت ناسا (JPL) گفت: من انتظار دارم که این مقاله بحث های زیادی ایجاد کند. این تصور که مقدار زیادی آب مایع می تواند در مریخ کنونی وجود داشته باشد، فرضیه چندان محبوبی نیست.

او معتقد است که این تیم پژوهشی از روش مشابه تشخیص دریاچه های روی زمین استفاده کرده اما این کار را بدون اعتبارسنجی متقابل انجام داده اند. موضوعی که باید نشان می داد برای یک سیاره کاملا متفاوت، یکسان با زمین کار می کند.

اثر این نتایج

آب مایع میلیاردها سال پیش در مریخ وجود داشته اما به دلایلی که هنوز کاملا معلوم نیست، امروزه عمدتا از بین رفته است. در هر صورت روشن است که یافتن آب مایع در مریخ، مطمئنا توجه جامعه نجومی را جلب خواهد کرد؛ زیرا بر روی زمین برخی از دریاچه های یخ بندان، از جمله دریاچه وستوک (Lake Vostok) در قطب جنوب، حیات میکروبی را در خود جای داده اند.

بر همین اساس، هم تیم پژوهشی و هم دانشمندان دیگر خواستار کارهای آینده برای بررسی بهتر مریخ، شیمی آن و دریافتن این موضوع هستند که آیا پایان ممکن است اثری از آن چه آنان فعالیت های اخترزیستی می نامند، یا حیات بیگانه یافت شود؟

عکس کاور: نمایی از قطب جنوب مریخ

Credit: ESA/DLR/FU Berlin/Bill Dunford

منابع: Gizmodo, Independent