تحولی در ساخت آنتی بیوتیک: لَسو می تواند نخستین گروه تازه دارویی در 25 سال گذشته باشد
به گزارش افق بسطام، در دنیایی که مقاومت میکروبی به یکی از بزرگ ترین تهدیدهای انسانی تبدیل شده، حالا امیدی تازه از دل پژوهشی نوآورانه جوانه زده است. محققان پیروز به کشف مولکولی به نام لاریوسیدین (Lariocidin) شده اند؛ ترکیبی متفاوت از هر آنتی بیوتیکی که تا به امروز می شناختیم و محتمل است آغازگر یک کلاس کاملاً نو از داروهای ضدباکتریایی باشد.
در حال حاضر، مقاومت آنتی بیوتیکی تهدیدی جدی علیه سلامت جهانی به شمار می رود. در صورتی که اقدام مؤثری صورت نگیرد، پیش بینی ها نشان می دهند که تا سال 2050، بیش از 39 میلیون نفر ممکن است در اثر عفونت های مقاوم به دارو جان خود را از دست بدهند. یکی از مهم ترین عوامل این بحران، باکتری های مقاوم به چند دارو هستند؛ همان هایی که مثل سل مقاوم به درمان (MDR و XDR-TB)، به راحتی از چنگ تمام داروهای موجود فرار می نمایند.
یک کشف ساده اما بنیادین
تیم پژوهشی دانشگاه مک مستر (McMaster University) در کانادا، با تجزیه و تحلیل باکتری هایی که در خاک زندگی می نمایند - به ویژه گونه ای از جنس پنی باسیلوس (Paenibacillus) - به مولکول لاریوسیدین دست یافتند. شاید عجیب به نظر برسد، اما بسیاری از آنتی بیوتیک هایی که امروز می شناسیم، در اصل به وسیله باکتری ها برای مقابله با یکدیگر ساخته شده اند؛ نوعی اسلحه شیمیایی در دنیای میکروسکوپی.
این تیم اجازه داد تا نمونه های خاکی آن ها برای مدت یک سال رشد نمایند. هدف این بود که حتی باکتری های کندرشد هم فرصت بروز پیدا نمایند و همین صبوری نتیجه داد: لاریوسیدین کشف شد.
ساختار لَسو و نحوه عمل منحصر به فرد
لاریوسیدین یک پپتید لَسو (Lasso Peptide) است؛ ساختاری نادر که دقیقاً شبیه به طناب های کمندی (Lasso) است که دور خود حلقه می زنند. این ساختار ویژه به مولکول اجازه می دهد که به شکلی منحصربه فرد به ماشین های سنتز پروتئین در باکتری ها متصل گردد، فرآیند رشدشان را مختل کند و نهایتاً آن ها را از بین ببرد.
در واقع، این مولکول نه از مسیرهای شناخته شده آنتی بیوتیکی استفاده می نماید و نه از سازوکارهای رایج. همین باعث می گردد که باکتری ها سخت تر بتوانند راهی برای مقاومت در برابرش پیدا نمایند.
بی سابقه از نظر ایمنی و اثربخشی
اولین نشانه های آنالیز ها نشان می دهد که لاریوسیدین نه تنها در برابر باکتری های مقاومی مثل آسینتوباکتر بومانی (Acinetobacter baumannii) عملکرد مناسبی دارد، بلکه برای سلول های انسانی هم بی خطر است. این یعنی عوارض جانبی کمتری برای بیماران و احتمال موفقیت درمانی بالاتر.
از کشف تا دارو شدن؛ راهی سخت اما امیدبخش
گرچه این کشف بسیار هیجان انگیز است، اما هنوز تا فراوری داروی نهایی مسیر زیادی به جای مانده. تیم پژوهشی در حال کار روی ساختار مولکولی لاریوسیدین است تا آن را بهبود داده و برای فراوری صنعتی آماده کند.
پروفسور جری رایت (Prof. Gerry Wright)، پژوهشگر ارشد این تحقیق می گوید: کشف اولیه واقعاً لحظه ای شگفت انگیز برای ما بود، اما حالا بخش سخت ماجرا آغاز شده. باید این مولکول را بازسازی کنیم تا تبدیل به یک داروی قابل استفاده گردد.
خبر خوب این است که لاریوسیدین، به علت ساختار متفاوتش، احتمال کمتری دارد که به سرنوشت آنتی بیوتیک های قدیمی دچار گردد و باعث ایجاد مقاومت دارویی گردد. این موضوع آن را به یکی از کاندیداهای جدی و کم نظیر در عرصه داروهای ضدباکتریایی بدل می نماید.
امید به آینده ای با آنتی بیوتیک های نوین
از زمان معرفی داروی داپتومایسین (Daptomycin) در سال 2003، تا به امروز هیچ کلاس تازهی از آنتی بیوتیک ها وارد بازار نشده بود. حالا لاریوسیدین می تواند نقطه عطفی باشد برای تغییر این روند 25 ساله.
به قول پروفسور رایت: سالانه حدود 4.5 میلیون نفر بر اثر عفونت های مقاوم به آنتی بیوتیک جان می بازند. ما به شدت احتیاج به داروهای تازه داریم، و این کشف، گام بلندی در مسیر درست است.
منبع: نیچر
منبع: یک پزشک