تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار در چه مواردی است؟ - افق بسطام

تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار

بورس امروز ایران کلکسیونی از اتفاقات خوب و جذاب است که آشنایی با آن ها، سبب می شود تا شما به حضور آگاهانه و علمی در بازار علاقه مند شوید. در بورس انرژی؛ نفت، گاز، بنزین، اوراق صرفه جویی و غیره مورد داد و ستد قرار می گیرد. در حالی که نه خبری از سهام است و نه اوراق بهادار. در بورس کالا، فقط کالا مورد داد و ستد قرار می گیرد که بر اساس وزن،و قیمت و تاریخ تحویل تعیین است.

آشنایی با انواع بازارها سبب می شود تا شما با کارکرد بورس ایران بهتر آشنا شده و شانس خود را برای شکار سودهای شیرین در بازه کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت آزمایش کنید. در بورس، آن چه بیش از پول و دانش اهمیت دارد، صبر منطقی با رعایت حد ضرر است.

حالا بپردازیم به این سوال که تفاوت بورس کالا با بورس اوراق بهادار در چیست؟ پاسخ این است که این دو بورس هیچ ارتباطی با هم ندارند و بسیار متفاوتند! یعنی اساسا چون کارکرد هر دو بازار با هم متفاوت است، لذا شباهتی ندارند و اتفاقات هر کدام، ربطی به دیگری ندارد.

برای درک بهتر تفاوت ها، بهتر است تعریف دقیقی از بورس اوراق بهادار و بورس کالا داشته باشیم.

بورس اوراق قرضه و بهادار چیست؟

اوراق قرضه و اوراق بهادار، یک برگه مثل برگه سهام هستند و یک ناشر (صادر کننده) دارند. اما فرق آن ها با برگه سهم این است که دارنده برگه سهم، مشمول دریافت هیچ سود از قبل پیش بینی شده و توافق شده ای نیست. بلکه این قیمت و نوسانات سهم در بورس است که ارزش این برگه را تعیین می نماید. اما در اوراق قرضه، ناشر متعهد می شود که مبلغ تعیینی را که بهره نام دارد، سالانه در یک بازه زمانی تعیین به دارنده اوراق قرضه که شخص حقیقی (من و شما) یا شخص حقوقی (شرکت ها و موسسات) است، پرداخت کند.

مالکیت صاحبان اوراق بهادار اسلامی، تفاوت روشنی از جهت مالکیت با اوراق ربوی دارند که ماهیت آن را قانون بانکداری بدون ربا تعیین می نماید. اوراق قرضه را در واقع یکی از ابزارهای تامین اقتصادی و جذب نقدینگی می دانند که ابزار بدهی دراز مدت و دارای تعهد است.

انواع اوراق بهادار، حق تقدم سهام، اوراق بدهی، صکوک و اوراق مشتقه است. در بورس اوراق بهادار، در سررسید سودی به دارنده اوراق پرداخت می شود، در حالی که چنین مکانیزمی در بورس کالا وجود ندارد.

اوراق مشارکت، گواهی سپرده سکه طلا، گواهی سپرده مسکن و گواهی سپرده کالا از جمله اتفاقاتی است که در اوراق بهادار شاهد هستیم.

بیشتر بخوانید: تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت چیست؟

بورس کالا چیست؟

بورس کالا، یکی از انواع مارکت در بازار سرمایه ایران است. در این بورس، کالاهایی در زمینه های کشاورزی، پتروشیمی، تجهیزاتی، دارویی و غیره مورد داد و ستد قرار می گیرد. هر فردی با داشتن کد بورس کالا، می تواند به وسیله کارگزاری های دارای مجوز از بورس کالا، وارد سامانه معاملاتی آنلاین شده و نسبت به ثبت سفارش خرید یا فروش کالا در حوزه های مختلف بر اساس قیمت و وزن و تاریخ تعیین، اقدام کند.

در بورس کالا، چهار ویژگی مهم داریم که در کمتر بازار خرده فروشی یا عمده فروشی شاهد هستیم:

1. در بازار بورس کالای ایران، نوسانات کاذب قیمت و فروشنده یا خریدار مصنوعی نداریم.
2. امکان مدیریت ریسک و محافظت از نوسانات آینده قیمت فراهم است.
3. نظام قیمت گذاری شفاف بر اساس تعادل میزان عرضه و تقاضا وجود دارد.
4. سیستم اجرایی و نظارت بر حسن انجام تعهدات طرفین معامله وجود دارد و تضمین نقد شوندگی و حسن اجرای تعهدات طرفین را شاهد هستیم.

این 4 فاکتور، اصلا در بورس اوراق بهادار که قیمت به صورت لحظه ای مثل بازار بورس و فرابورس تعیین می شود، دیده نمی شود. از طرفی در بورس کالا، شما نمی توانید اوراق بهادار خرید و فروش کنید و هر چه مورد داد و ستد قرار می گیرد، کالا با وزن تعیین، قیمت تعیین، تاریخ تحویل تعیین، کیفیت و کمیت تعیین بر اساس تاییدیه های مراجع ذی صلاح است و احتیاج به ارائه تضمین برای شرکت در قراردادها دارد. در حالی که در خرید و فروش اوراق بهادار، کالایی به صورت مستقیم، مد نظر نیست و قیمت هم لحظه ای تغییر می نماید.

حالا که صحبت از قراردادها شد؛ شایسته است با انواع و اقسام قراردادها در بورس کالا آشنا شویم تا تفاوتشان با اوراق بهادار بیشتر تعیین شود.

انواع قراردادها در بورس کالا

• قرارداد نقدی: یکی از فرق های بورس کالا با اوراق بهادار آن است که در آن خرید و فروش کالا و تجهیزات به صورت نقدی انجام می شود.
• قرارداد سلف: از مهم ترین تفاوت های بورس کالا با اوراق بهادار را بایستی در قرارداد سلف دانست. یعنی این که در بورس کالا شما کالایی را با قیمت تعیین در تاریخ و آینده تعیین، داد و ستد کنید. اما چنین چیزی اصلا در خرید و فروش اوراق بهادار وجود ندارد.
• قرارداد نسیه: خرید کالا، مشروط به پرداخت بهای کالا در تاریخ سررسید است؛ در حالی که چنین چیزی در اوراق بهادار معنی ندارد.
• قرارداد اختیار معامله: از دیگر موارد تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار آن است که در قرارداد اختیار معامله در بورس کالا، سمتی از معامله، اختیار یا حق خرید و فروش کالا را از طرف دیگر داشته باشد. شما در خرید و فروش اوراق بهادار، اختیار خاصی نسبت به خریدار یا فروشنده ندارید.

از دیگر بحث هایی که در حوزه تفاوت بورس کالا با اوراق بهادار می توان مطرح نمود، نحوه فعالیت در بازار و میزان کارمزد کارگزاری، بورس و میزان اقتصادیات است که در این مبحث، وارد این حوزه نمی شویم.

یکی دیگر از موارد تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار آن است که برگشت سرمایه در بورس اوراق بهادار، معمولا 72 ساعت تا 1 هفته به طول می انجامد، در حالی که در بورس کالا، بازگشت سرمایه معمولا ظرف بیست و چهار ساعت انجام خواهد شد.

نکته مهم دیگری که باید به آن توجه کنید، افت و خیز قیمت ها در بورس کالاست. در اوراق بهادار مثل خرید و فروش سهام، شما از افت قیمت، هیچ سودی نمی برید؛ اما در بورس کالا، بر اساس انواع قراردادهایی که در بالا به اختصار شرح داده شد، می توانید از پایین آمدن قیمت هم بر اساس توافق قبلی سود ببرید.

تفاوت دیگر، میزان اعتباری است که کارگزاری ها در اختیار معامله گران قرار می دهند.

چگونه در بورس، اوراق خرید و فروش کنیم؟

اول به یک کارگزاری مراجعه نموده و ظرف 24 ساعت، کد بورس و سپس دسترسی معاملات آنلاین بگیرید. سپس به سایت tsetmc.com رفته و هر روز (شنبه تا 4شنبه و غیر از روزهای تعطیل رسمی)، از ساعت 9 تا 12:30 نسبت به مشاهده اوراق در نمادهای مختلف، اقدام کنید. آموزش خرید و فروش سهام در بورس به صورت آنلاین را در خبرنگاران به طور دقیق و مرحله به مرحله بخوانید.

کلمه اوراق را در بخش جستجوگر سامانه وارد کنید. لیست اوراق قابل معامله را مشاهده خواهید کرد. مثل:

• اوراق اجاره جوپار با نماد جوپار99
• اوراق اجاره شرکت مخابرات ایران با نماد صخابر
• اوراق مشارکت کلگهر 3 ماهه 20 درصد با نماد گلگهر1
• اوراق سلف سیمان خوزستان با نماد عخوز
• اوراق سل تیرآهن 14 با نماد عذوب3
• اوراق سلف مرغ منجمد بهپرور با نماد عمرغ2
• اوراق سلف پلی اتیلن ایلام با نماد عیلام2

علاوه بر موارد بالا که ابزارهای نوین اقتصادی بازار فرابورس است، شما می توانید اوراق امتیاز تسهیلات مسکن که با نماد تسه در بورس تعیین می شود را نیز خرید و فروش کنید و از بالا رفتن قیمت، سود ببرید.

شما در بورس، گواهی سپرده سکه طلا هم می توانید معامله کنید که نمونه اش را در عکس زیر مشاهده می کنید. به جای این که سکه در خانه نگهداری کنید یا به بازار رفته و خرید و فروش کنید، این کار در بورس کالا قابلیت انجام دارد. برای این کار به این لینک مراجعه کنید.

چند لینک مهم در بازار سرمایه

یادتان باشد که بورس، یعنی بازاری که در آن شفافیت و اطلاع رسانی حرف اول را می زند.

• مصداق شفافیت در بورس ایران، سامانه کدال است.
• ابزار رصد روزانه بورس ایران، سامانه tsetmc.com است.
• درگاه رسمی اطلاع رسانی متن و حاشیه بورس، سایت seo.ir است.
• برای حضور در بورس کالا و اوراق بهادار، بایستی کد بورس از یکی از 106 کارگزار رسمی بورس در 31 استان کشور دریافت کرد و در سامانه سجام، ثبت نام نمود.
• همه اتفاقات بورس کالا را هر روز در این نشانی رصد کنید.

همراهان گرامی

موارد تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار زیاد است. بهترین راه تشخیص برای انتخاب شما، معامله گری هدفمند است تا با کارنمودها، اهداف، ماموریت ها و معاملات هر کدام آشنا شوید. توجه کنید که شاخص کل بورس ایران در نگاه چند ساله، وارد کانال 500 هزار واحدی خواهد شد؛ بنابراین با توجه به عدم جذابیت بازارهای موازی، در اسرع وقت نسبت به حضور در بازار سرمایه ایران اقدام کنید. تکنیک های تابلوخوانی و معامله گری در بورس را نیز در خبرنگاران دنبال کنید تا به طور حرفه ای تر بتوانید به این کار بپردازید.