رانت خرید عرضه اولیه به چه کسانی می رسد؟ - افق بسطام

در همین مورد دنیای بورس در تحلیلی نوشته است: زمانی نه چندان دور در بورس تهران روش عرضه اولیه ثبت دفتری (book building) نبود و در آن زمان هر کارگزاری بسته به سلیقه خود هر تعدادی که تمایل داشت را به مشتریان خود سهام عرضه اولیه اختصاص می داد. این رانت در روش جدید حذف شد اما همچنان رانت سنگینی در عرضه های اولیه وجود دارد که اعتراض معامله گران و بسیاری از کارشناسان را به دنبال داشته است.

معاملات سرخطی به ثبت سفارش ها اول وقت (ساعت 8:30) اشاره دارد. طی آزمایشی از معامله گران بسیاری خواستیم که به صورت عادی در سهام تازه عرضه شده طی یک ماه اخیر به دنبال ثبت سفارش سرخطی باشند تا این موضوع را امتحان کنند که آیا امکان خرید سهام تازه وارد در روزهای بعد از عرضه اولیه وجود دارد. همان طور که می دانید سهام تازه عرضه شده فارغ از این که حبابی باشد یا خیر در فضای مثبت بورس بازدهی های عجیبی را به ثبت می رساند و تقریبا کسی در خصوص میزان بازدهی شگفت آور این نمادها شکی ندارد.

در نتیجه اگر کسی در روز بعد از عرضه اولیه، سهام را خریداری کرده باشد احتمالا می تواند تا 50 درصد سود را تضمینی کسب کند. حالا به راحتی می توانید میزان رانت سنگینی که در این میان وجود دارد را حدس بزنید. چند سهم تا حالا عرضه شده و چه میزان بازدهی داده اند و چند نفر توانسته اند از این رانت استفاده کنند.

هیچ یک از افرادی که از آن ها درخواست شده بود تا معاملات سرخطی (ساعت 8:30) را در شرایط مختلف و در سیستم های معاملاتی مختلف بدون تماس با کارگزاری ثبت کنند پیروز به خرید حتی یک سهم نیز نشدند مگر این که کل صف خرید سهام عرضه شده باشد. در تماس با کارگزاری نیز تنها مشتریان خاص می توانند از این رانت سنگین استفاده کنند.

در این شرایط واقعا جای سوال این جاست که این رانت سنگین به چه کسی می رسد. پیگیری های ما نشان می دهد که کارگزاری یا برای خود و مدیران یا برای مشتریان خاص خود اقدام به ثبت چنین سفارش هایی می کنند. این رانت دقیقا از ایجاد دامنه محدود نوسان قیمتی ایجاد شده است در غیر این صورت دلیلی وجود ندارد که رانت برای ثبت سفارش در سقف قیمتی وجود داشته باشد و اگر فرایند آزاد قیمت وجود داشته باشد دیگر رانتی برای حضور در ابتدای صف یا همان معاملات سرخطی وجود نخواهد داشت.

امیدواریم مدیران سازمان بورس نسبت به رانت سنگینی که در این بخش وجود دارد که به هیچ وجه به معامله گران عادی نمی رسد و به صورت معین نصیب کارگزاری ها می شود. حالا کارگزاری ها بسته به میل خود این رانت سنگین را توزیع می کنند. حذف این رانت باید هر چه سریعتر در دستور سازمان قرار گیرد.