کسری بودجه و راه خلاصی - افق بسطام

اما باید دید که آیا نسبت کسری بودجه به فراوری ناخالص داخلی و کل بودجه افزایش داشته است یا خیر، چرا که به علت رشد سالانه بودجه، رقم خالص کسری بودجه اهمیت کمتری در مقایسه با نسبت آن دارد.

اما آنچه در امسال کسری بودجه را نگران نماینده نموده، این است که رشد هزینه های دولت نسبت به رشد عایدیها خیلی بیشتر است. درواقع درحالی که هزینه های دولت افزایش یافته و شرایط تورمی هم آن را تشدید نموده، عایدیهای دولت کاهش یافته است.

بنابراین، مهم ترین اقدامی که دولت باید برای تأمین کسری بودجه خود انجام دهد، کنترل و کاهش نرخ تورم است، چرا که تورمی که به 50 درصد نزدیک شده سهم بسیار زیادی درافزایش هزینه های دولت به اسم بزرگترین مصرف نماینده کشور دارد. باوجودی که گفته می گردد که کسری بودجه منشأ رشد نرخ تورم درامسال است، اما تورم هم کسری بودجه را تشدید و حادتر می نماید و این رابطه دوطرفه است.

در هزینه ها و عایدیهای بودجه هم زمانی که عایدیها به مقدار تأمین هزینه ها نیست، باید به سمت صرفه جویی و انضباط اقتصادی رفت. وقتی که بیش از عایدیهای قابل تحقق هزینه تعریف می گردد، نمی توان امیدوار بود که مشکل کسری بودجه حل گردد. ولی به علت اینکه کاهش هزینه ها که عمده آن هزینه های جاری و حقوق و دستمزد است، کار بسیار دشواری است، دولت باید در طرف عایدیها اقداماتی انجام دهد.

اکنون به علت تحریم، امکان فروش و صادرات نفت با محدودیت های زیادی روبه رو است و برهمین اساس، محلی که می تواند عایدیزایی قابل توجهی داشته باشد، اقتصادیات است. اما نکته مهم این است که در شرایط فعلی اقتصاد، دولت برای افزایش عایدی اقتصادیاتی به هیچ اسم نباید

به سراغ افزایش نرخ های اقتصادیاتی و تمرکز روی مؤدیان فعلی برود. بلکه باید با ساماندهی جدی معافیت های اقتصادیاتی و جلوگیری و شناسایی فرارهای اقتصادیاتی، عایدی خود را افزایش دهد.

زمانی که نسبت اقتصادیات به فراوری ناخالص داخلی کشور ما زیر 10 درصد و این نسبت در کشورهایی مانند ارمنستان و ترکیه بالای 20 درصد است، نشان می دهد که با فراراقتصادیاتی زیادی روبه رو هستیم که باید ساماندهی گردد. علاوه بر این، دریافت اقتصادیات در زمان کسب عایدی هم می تواند یاری زیادی به رشد واقعی عایدیهای اقتصادیاتی کند. هم اکنون تنها حقوق بگیران هستند که پیش از دریافت حقوق اقتصادیات را پرداخت می نمایند، این درحالی است که بسیاری از بخش ها در حدود یک و نیم سال بعد از اینکه عایدی اتفاق می افتد، اقتصادیات می پردازند و با توجه به شرایط تورمی، ارزش اقتصادیاتی که دریافت می گردد، کاهش می یابد.

در کنار اقداماتی که به آن اشاره شد، اصلاح روش بودجه ریزی و رفتن به سمت بودجه ریزی عملیاتی واقعی هم، چاره ساز است. هم اکنون بسیاری از ردیف های بودجه و نهادهایی که از بودجه دولت استفاده می نمایند، با یک کار کارشناسی قابلیت ساماندهی دارد و می توان بسیاری از این ردیف ها را حذف کرد و منابع قابل توجهی برای نیازهای ضروری بودجه آزاد کرد.

*اقتصاددان

منبع: ایران