امتیاز ویژه به چین ندهید - افق بسطام

با ما همراه باشید و با تور چین ارزان از شگفت انگیزترین کشور دنیا دیدن کنید بر روی دیوار چین سلفی بگیرید، از قصر ممنوعه دیدن کنید و در خیابان شانگهای پیشرفته ترین آسیا قدم بزنید.

چین با بیش از 4/ 1میلیارد نفر جمعیت به عنوان پرجمعیت ترین کشور دنیا و سومین کشور از نظر وسعت و با عضویت دائم درشورای امنیت سازمان ملل در دهه های گذشته رشد اقتصادی قابل توجهی داشته و توانسته صندلی دومین اقتصاد عظیم دنیا پس از آمریکا را به دست آورد و بر اساس پیش بینی های اجرا شده دردهه آینده به اقتصاد برتر تبدیل خواهد شد. از همین رو، با توجه به سهم قابل توجه این کشور در اقتصاد دنیای و مراودات بسیار گسترده آن با کشورهای مختلف و سرمایه گذاری های وسیع اجرا شده، چین به عنوان یکی از بازیگران اصلی و تاثیرگذار در سطح بین الملل مطرح شده که اهمیت ارتباط و تعامل با آن را دوچندان نموده است. با توجه به همکاری های گسترده جمهوری اسلامی ایران و چین در زمینه های متعدد در سال های گذشته و حجم مبادلات تجاری و اقتصادی فی مابین، جمهوری خلق چین یکی از عظیم ترین و مهم ترین شرکای اقتصادی ایران محسوب می گردد. نگاهی به فرایند تجارت کشور در سال های اخیر و همچنین توجه به آسیب های حاصل از تحریم های بین المللی علیه کشورمان، شناخت و آنالیز این ارتباط تجاری بسیار مهم و اثر گذار است. آنالیز آنچه بر اقتصاد کشور گذشته، بیانگر آن است که بسیاری از روابط خود با قدرت های عظیم اقتصادی دنیا را از دست داده ایم. این درحالی است، که چین نقش خود در اقتصاد ایران را توسعه و ارتقا بخشید و به یکی از مهم ترین بازیگران در اقتصاد ایران تبدیل شد.

در چنین شرایطی برنامه 25ساله همکاری های مشترک، یک توافقنامه راهبردی میان جمهوری اسلامی ایران و چین خواهد بود که بر اساس آن چین در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، زیرساخت حمل و نقل، کشاورزی و... سرمایه گذاری گسترده ای انجام خواهد داد. همچنین، این توافق شامل سایر همکاری ها در حوزه های نظامی، تسلیحاتی و اطلاعاتی میان دو کشور نیز خواهد شد. از همین رو به نظر می رسد، این همکاری ها در کم اثر کردن تحریم ها وافزایش قدرت چانه زنی جمهوری اسلامی ایران در اقتصاد بین الملل موثر خواهد بود. منابع انرژی و ظرفیت های فراوان، موقعیت استراتژیک و بازار مناسب کشور از یک سو و توان سرمایه گذاری مستقیم و تامین منابع اقتصادی پروژه های عظیم درامور زیر بنایی و دارا بودن تجهیزات و تکنولوژی وتوان تجاری و اقتصادی چین از دیگر سو می تواند درقالب یک قرارداد بلندمدت واستراتژیک موجب گسترش همکاری دوجانبه اقتصادی و تجاری، افزایش اثرگذاری در حوزه های فناوری و گردشگری، مشارکت راهبردی در حوزه های اقتصادی، همکاری دانشگاهی و فناوری و علمی، بازنگری در همکاری های اقتصادی، حمایت از مواضع یکدیگر در مجامع منطقه ای و بین المللی، همکاری در مبارزه با تروریسم، گسترش همکاری نظامی و دفاعی و همکاری در زمینه های دیگر منافع متقابل هر دو طرف را تامین و امتیازات فراوانی را برای طرفین به ارمغان آورد. شرایط و میزان روابط تجاری و اقتصادی ایران با چین به عنوان مهم ترین شریک تجاری می تواند به یک رابطه پایدار و مستحکم تبدیل و از سطح تجارت و مبادلات کالا به فعالیت های شرکت های ارائه دهنده خدمات وافزایش سرمایه گذاری ها در زمینه های مختلف بین دو کشور ارتقا پیدا کند. همچنین باید توجه داشت انعقاد سندهایی از این دست نشان از قدرت بالای سیاسی و بین المللی و ضامن ثبات جمهوری اسلامی ایران است. همچنین این امر می تواند با دیگر کشور ها که به فکر تعمیق روابط دو جانبه و تامین منافع مشترک هستند نیز منتج گردد. در این بین بهتر آن است که توجهی جدی و همه جانبه به جزئیات این مشارکت راهبردی داشته باشیم و تجربه تفاهم نامه ها و قرار دادهای پیشین و همچنین برجام را بسیار دقیق مورد آنالیز قرار دهیم. این پیمان با وجود همه نقاط جذاب و قابل تاملی که برای اقتصاد و تجارت کشور دارد، اما کماکان دارای نکات و زوایایی مبهم است. هوشمندی و درایت به طور قطع آن است که این نکات را واکاوی نموده و با قدرت و آگاهی همه جانبه به چنین پیمانی ورود داشته باشیم. پیمانی که می توان با بهره مندی حداکثری از آن گام های بلندی در تجارت و اقتصاد را محقق کرد. ایران سرزمینی سرشار از سرمایه و فرصت هاست. در صورت توجه به سرمایه ها و فرصت های پیشرو می توان ظرفیت های بالقوه را به بالفعل تبدیل کرد.

کشور کمبودی از زاویه سرمایه مادی وانسانی ندارد. آنچه نیازمند آنیم خودباوری ملی است. از همین رو مسائل فعلی حاصل از تحریم های بین المللی کشور در فرایند تجارت و اقتصاد نباید منجر به فراموشی ظرفیت های خاموش کشورمان گردد. آنچه این روزها دچار آنیم حاصل رویکرد ظالمانه سیاست بین الملل است که بر اقتصاد کشور نیز اثری نامطلوب داشته است. این اما به معنی تهی بودن از توانایی و سرمایه نیست. بنابراین چنین سند مهمی را باید با نگاهی به آینده و بر اساس افقی روشن مورد آنالیز قرار دهیم. همچنین تجربه بیانگر آن است، که بخش خصوصی در چنین شرایطی عملکردی مطلوب و قابل دفاع دارد. این چنین است که انتظار می رود مسوولان با شفاف سازی برنامه های این تفاهم نامه، نقش و صندلی بخش خصوصی را نیز در آن روشن نمایند. به همان میزان که بخش خصوصی در این برنامه، همکاری و فعالیت گسترده تری داشته باشد، شاهد فرایند مطلوب تری در آینده خواهیم بود. این فرایند مطلوب، اعتماد به بخش خصوصی و فراموش نکردن ساحل امن آینده، البته با گذر و غرق نشدن در توفان امروز محقق خواهد شد. این توفان به یقین پایدار نیست. از همین رو برنامه های اقتصادی را باید بر اساس شرایط معمول و آرام برنامه ریزی کرد. ورود به هر تفاهم نامه ای از نقطه ضعف، نتیجه مطلوبی نخواهد داشت. بنابراین، با اتکا به توانمندی ها باید ظرفیت های تفاهم نامه ای با شرایط برابر را فراهم کرد و ثمره شیرین آن را به تماشا نشست. افزایش و رونق فراوری، افزایش صادرات و در نتیجه کاهش واردات همان ثمره ای است که در صورت تحقق به معنای موفقیت در این تفاهم نامه است. هیچ امتیاز ویژه ای نباید در این پیمان شکل بگیرد. در صورت حرکت در مسیری برابر و شفاف، یکی از جذابیت های این تفاهم نامه، وجود یک مشتری دائم برای محصولات حوزه انرژی کشور و در نتیجه ارزآوری مطلوب خواهد بود. توافق در قراردادی براساس واقعیت های اقتصاد بین الملل و با رویکردی برد-برد امنیت و توسعه اقتصادی را رقم خواهد زد.

اما یکی از نکات ابهام این سند همکاری، رفتار متقابل چین است. همچنان این پرسش مطرح است که جمهوری خلق چین در چه شرایطی وارد ارتباط اقتصادی مستمر با ایران خواهد شد؟ به هر روی تحریم های بین المللی انکار ناپذیر است و همین تحریم ها موقعیت را برای ارتباط و تعامل اقتصادی ایران با دیگر کشورها سخت نموده است. از همین رو باید دید، آیا چین با رقم قابل توجهی که در تعامل اقتصادی با آمریکا دارد، حاضر به چرخش به نفع ایران می گردد؟ تعامل اقتصادی با ایران در نهایت منجر به آن خواهد شد که آمریکا واکنش های قابل توجهی به چین نشان دهد و باید دید نتیجه تعامل اقتصادی گسترده بین چین و آمریکا چه می گردد.